BAAHISTA XANUUNKA EBOLA:
Ebola Virus Disease, waa cudur kamid cudurada khatarta ah, cudurkani ayaa ah mid dhimashadiisu ay badantahay, waxa uuna saameyaa noolaha sida aadanaha iyo xayaawano kale oo ay kamid yihiin monkeys, gorillas, iyo chimpanzees.
Cudurkani waxa sababa koox virus-yo ah, waxana kamid ah virus-yada Ebola, Sudan, Taï Forest, Bundibugyo, Reston iyo Bombali virus. Hadaba virus-yada Ebola, Sudan, Taï Forest, and Bundibugyo ayaa la ogyahay in ay xanuunkaan kusababaan aadanaha. Halka virus-ka loo yaqan Reston virus uu kusababo xanuunka Ebola, xayawaanada ay kamidyihiin Daanyeerada iyo Doofaarada.
Virus-ka Ebola virus waxa shaaca laga qaaday markiisii ugu horeysay sanadii 1976-kii, iyada oo lagu arkay meel udhaw wabiga Ebola ee dalka Jahmuuriyada Dimuqraadiga ee Congo.
Xanuunkani Ebola, ayaa waxa uu kufidaa si dadban ama si toos ah iyo si aan toos ahayn. Sida aan toosla ahayn ee xanuunkani kufaafo waxa kamid ah Dheecaanada oo isgaara, waxa uu si toos ah ugu faafaa kolka uu dhaco jimaac ama isku galmoosho.
CALAAMADAHA LAGU GARTO EBOLA:
Cudurka Ebola, waxa ay calaamadihiisu ku soo muuqdaan 2 ilaa 21 maalin, marki uu virus-ku jiro. Calaamadaha lagu garto, xanuunkaan waxa kamid ah: Qandho, Madax xanuun daran, Murqo xanuun, tabardarro, Daal, Fuuqbax, matag iyo Dhiigbax gudaha iyo banaanka ah.
Cudurkani waa mid dhif ah, dhimashadiisu baahsantahay lknse kasoo kabshasada ama kasoo bogsashada cudurkani, waxa ay kuxirantahay daryeelka caafimaad ee bukaanku helo iyo difaaca jirkiisa.
SIDEE BAAD ISAGA ILAALIN KARTAA:
Si aad isaga ilaaliso virus-kaan waa in aad ugu horeyn, kudadaashaa nadaafada Deegaan iyo tan jirkaadaba.
Sidoo kale waa in aad iska ilaaliso, in aad taabato ama lafalgasho, Dheecaanada ama qoyaanada kaso baxa bukaanka, sida: Kaadida, Saxarada, dheecanka saliva-ha, dhididka, mataga, caanaha naaska kasoo baxa, shahwada iyo dheecaanada kasoo baxa xubinta taranka ee Dumarka.
Waa in sidoo kale aadan bukaanka la isticmaalin ama aadan ka agdhawaan agabka caafimaadka ee uu isticmaalo, sida cirbadaha, qalabyada kale ee caafimaadka iyo dharka uu xirto. Cudurkani Ebola, ma lahan talaal sax ah oo la isaga difaaci karo.
EBOL WAXA UU KUFIDAYAA QAARADA:
Cudurkani Ebola, waxa uu kufidayaa dalalka galbeedka, bartamaha iyo bariga qaaradatan Afrika, waxana la sii diwaangalinayaa kiisas horleh.
Uganda, oo kamid ah ama lagu tiriyo dalalka dhaca bariga qaaradaan Afrika ayaa laga helay cudurka. Hadaba Uganda waxa inaga dhaxeeya xiriir diblumaasiyadeed, waxaana halkaas kunool bulsho soomaaliyeed.
Uganda waxa ay ciidamo kajoogaan soomaaliya kuwaas oo kujooga macaga AMISOM. Hadaba hayada socdalka iyo waaaarada caafimaadkuba, waa in ay baaris mariyaan dhamaan dadka dalka soogaalaya ee ka imaanaya dalalka bariga, bartaha iyo galbeedka qaaradaan.
Waana in wasaaradu ay tababaro siiso shaqaalaheeda caafimaadka, si looga gaashaanto xanuunada faafa ee uu kamid yahay Ebola.
Qalinkii: Abdi Hakim Sh Abdullah.
Comments
Post a Comment